Ergenlik Dönemi
ERGENİN AİLE İÇİ İLİŞKİ VE SORUNLARI
Ergenin davranışlarına rehberlik edecek değerleri kazanması ve sosyal yönden sorumluluklarını öğrenmesi konusunda yardıma gereksinimi vardır. Bu gereksinimi karşılayan ve ergenin yaşamında etkili olan toplumsal kurum, ailedir.
Ergen yaşadığı toplumda, kendi görev ve statüsü hakkında açık seçik bir fikre sahip değildir. Kendisine yetişkin görev ve sorumlulukların verilmemesi ergeni mutsuz kılar.
Aile yuvasında gördüklerinin olgunlaşmakta olan ergenin kişilik yapısında biçimlendirmede çok büyük, çok derin etkisi vardır. Aile yuvasının havası ve ortamı, aile bireyleri arasındaki ilişkiden doğar. Ama baba ile çocuk arasındaki belli başlı ilişkiler, güçlünün tutumuyla gücün yani otoritelerin türünü ve bunların ergen üzerindeki etkisi ile gencin bunu algılayışını belirler.
Ergenlik döneminde anne baba kontrolüne karşı gelişe tepkiye koşut olarak otorite desteğine olan gereksinim, duygusal gerginliğe neden olur .
Ergene karşı yetişkinin baskı ve yasaklara dayanan disiplin anlayışı,olumlu ve yapıcı olması gereken bu evreyi çatışmalarla dolu olumsuz bir döneme dönüştürebilir.
İkna ederek denetlemeyi seçen ana -babanın çocuğu, onların duygu, düşünce, değer ve beklentileri hakkında sebepleri ve sonuçları ile birlikte bilgi sahibidir. Anlaşılır ve tutarlı tepkilerin birikimi, hangi davranışın sonuçlarının ne olacağını belirlemiştir.
Dolayısıyla genç, hem davranış seçimlerinde kendini özgün görebilir, hem de seçimleri hakkında kısıtlanacağından çekinmeden ana-babasına danışabilecek bir durumdadır.
Zor yoluyla veya sevgi esirgeyerek denetlemek, gençleri ana-babaların isteklerine uygun davranışlara yöneltmek için kısa vadede geçerli gibi görünebilir. Anne ve babanın ergene güven vermesi ve aralarındaki diyalogu en iyi biçimde sürdürmesi gerekir.
Ergenlerin bu dönemde ailelerine olan bağımlılıkları azalır. Hiçbir şey beğenmez, sürekli şikayet edecek bir şeyler bulurlar. Eve istediği zaman girip çıkmak ister. Ailesinin en ufak bir eleştirisine büyük tepkiler verir. Kendine yöneltilen eleştirileri kabul etmez, sürekli eleştirmeyi sever. Boş vermişlik içindedir. Anne babasının beğenileriyle alay eder. Anne babasının düşüncelerini eskimiş bulur. Onlardan öğrenecek hiçbir şeyi kalmamış sanır. Bu dönemde aileye büyük bir görev düşer. Aile bu davranışların bir süre sonra geçeceğini bilmeli ve sabırlı davranmalıdır. Aileyle fikir bazında çatışma , isyankar tutum bu dönemde artar.
AİLELERİN ŞİKAYETLERİ
¬ Hırçınlaştı. Ders çalışmıyor. Sorumluluk duygusu yok. Canım sıkılıyor diyor. En küçük isteklerini sert bir dille bildiriyor. Kardeşlerini kızdırmaktan zevk alıyor.
¬ Okuduğunu anlamıyor gibi. Durgunlaştı,dalgınlaştı. Çabuk karamsarlığa düşüyor. Ara sıra hiç yoktan huysuzlaşıyor. Sert karşılıklar veriyor.
¬ İleri derecede alıngan. Derslerinde gene başarılı ama oyuna,eğlenceye çok düştü. Olur olmaz her şeye ağlıyor. Evde huzursuz dışarıda sıkılgan.
¬ Her istediğini yaptırmak istiyor. Aşırı süsleniyor. Siz bana karışmazsınız diyor. Babasından çekindiği için dolambaçlı yollara sapıyor.
¬ Derslerinde başarılı. Hiç sorun çıkartmayan bir çocuk. İki kez okula gitmemiş. Arkadaşlarıyla gezmiş. Sorunca yalan söyledi. Bu davranışı bizi çok şaşırttı.
¬ Çok harçlık istiyor. Çok geziyor,eve girmek istemiyor. Spora çok düştü. Derslerine boş veriyor. Banyoya sokamıyoruz. Ellerini bile yıkatamıyoruz. Saçını kestiremiyoruz
¬ Son derece asi ve hırçın olmaya başladı. Başına buyruk olmak istiyor. Dayak,kötü söz,tatlı söz hiçbiri sonuç vermiyor. Bir psikologla mı görüşmeliyim?
ÇOCUKLARIN ŞİKAYETLERİ
¬ Büyüklerin anlayışsızlığı ve baskısı,onur kırıcı davranışlar
¬ Arkadaş edinmede güçlük
¬ Kız-erkek arkadaşlığının olmaması,
¬ Kız erkek arkadaşlığının aile ve çevre tarafından anlaşılmaması ve karşı çıkılması
¬ Boş zamanlarını etkin bir biçimde değerlendirecekleri yerlerin,olanakların olmaması
¬ Evde ve okulda dayağın bir eğitim aracı olarak kullanılması
¬ Cinsel sorunlarını aile üyeleriyle konuşamamak
¬ Çocuk yerine konmak,ana-babaya karşılık verememek
¬ Ana-babanın arkadaş seçimlerine karışmaları
¬ Yeni tanıştıkları insanlarla rahat konuşamamak
¬ İzinsiz dışarı çıkamamak
¬ Kendine güven duymamak,sık sık yaptığı hatalardan dolayı utanmak
¬ Ölüm korkusu,dini konulara aşırı eğilim,neyin doğru neyin yanlış olduğunun araştırılması
¬ Dikkati toplayamamak,Ders çalışırken zamanını iyi değerlendirememek
¬ Ders çalışmasını engelleyecek bir çok yan uğraşların olması
Arkadaşlarıyla ilişkisi:
¬ Ergen için arkadaşları çok önemlidir.
¬ Arkadaşlarının kendisi için ne düşündüğü çok önemlidir.
¬ Bu dönemde ergenler kendi aralarında arkadaş grupları oluştururlar.
¬ Bu grupların kendi aralarında yazısız kuralları vardır. Kurallarına uyan kişileri gruplarına alırlar.
¬ Her ergen bir arkadaş grubunda olmak ister.
¬ Erkeklerin kurdukları gruplar daha kalabalıktır, ilişkiler yüzeyseldir.
¬ Kızlardan oluşan gruplar daha küçüktür, ilişkiler ise daha sıkıdır.
¬ Ailesi içinde geçimsizlik ve dengesizlik olan ergenlerde, bir baskı hakim ise masum arkadaş grupları yerine çeteye yönelir.
Arkadaşlarıyla ilişkisi:
¬ Ergen için arkadaşları çok önemlidir.
¬ Arkadaşlarının kendisi için ne düşündüğü çok önemlidir.
¬ Bu dönemde ergenler kendi aralarında arkadaş grupları oluştururlar.
¬ Bu grupların kendi aralarında yazısız kuralları vardır. Kurallarına uyan kişileri gruplarına alırlar.
¬ Her ergen bir arkadaş grubunda olmak ister.
¬ Erkeklerin kurdukları gruplar daha kalabalıktır, ilişkiler yüzeyseldir.
¬ Kızlardan oluşan gruplar daha küçüktür, ilişkiler ise daha sıkıdır.
¬ Ailesi içinde geçimsizlik ve dengesizlik olan ergenlerde, bir baskı hakim ise masum arkadaş grupları yerine çeteye yönelir.
Kız-erkek ilişkisi:
¬ Ergenliğin ortalarına doğru, karşı cinse olan ilgi artar.
¬ Ergen, karşı cinsin ilgisini çekebilmek için giyim kuşamına dikkat eder.
¬ Ergenlik dönemiyle ilgili duygular:
¬ Kızlar, erkeklerden daha erken duygusal olgunluğa ulaşır ve duygularını kontrol edebilirler.
¬ Ergenin duygularında bir yoğunlaşma görülür, bunu ergen dışarı vurma ihtiyacı güder.
¬ Ergen yaşadığı olumsuz duyguları bağırarak, ağlayarak, el - kol hareketleri yaparak belli eder.
¬ Ergenin yaşadıkları olumlu duygularsa ergen şiir yazar, öykü yazar ya da hatıra tutar.
¬ Ergen duygularını daha çok arkadaşlarıyla paylaşmaktan hoşlanır.
¬ Aşık olmak bu dönemde baskın bir duygudur. Bazen bunu karşı cinse belli edebilir, bazen de duygularını saklamayı tercih edebilir.
¬ Bu dönemde aşırı şekilde hayal kurma görülür.
¬ Ergende yalnız kalma isteği vardır.
¬ Ergen, sosyal ilişkilerden korkar.
¬ Sevgi, ergenin ihtiyacı olan bir duygudur.
Soyut işlemler:
¬ Genelleme, tümdengelim - tümden varım zihinsel işlemleri rahatlıkla yapabilir.
¬ Bir sorunun çözümünde bir çok faktörü görebilir ve ele alabilir.
¬ Mecazi söyleyişi anlayabilir.
¬ Miza ve espri anlayışı da gelişmiştir.
¬ Mantık oyunlarını sever ve onlarla uğraşır.
¬ Tartışmalara katılmayı sever.
¬ İnsanlık, hürriyet, adalet ve din gibi soyut kavramları anlamaya başlarlar ve düşünebilirler.
¬ Kişiye, yere ve zamana göre değişen görece kavramlar da bu dönemde edinilir.
¬ Kuralların değişebileceğini kavramaya başlar.
¬ Ergen kendi kendini çok eleştirir, kendini çok eleştirdiği için de herkes tarafından eleştirildiğini sanır.
¬ Sanki herkesin dikkati onun üzerindedir, herkes onun dış görünüşüne çok önem vermektedir.
¬ Ergenin ben merkezci düşünce biçiminin diğer bir özelliği de kendi düşüncesinin, kendi inançlarının en doğru en orijinal olduğunu sanmasıdır.
Ergen bir çelişkiler dünyasında yaşamaktadır. Bir yandan çevresindekilerin kendisine ilişkin düşüncelerine çok önem verirken, bir yandan da kendisini herkesten daha akıllı sanmaktadır.
Ergenler kendilerini olduğu gibi yargılamadan kabul eden, sevgi, saygı gösteren, güven ve destek veren özdeşim modelleri ile karşılaşma şansına sahip olurlarsa, sağlıklı bir kimlik geliştirebilirler.
Ergenlik dönemi, kısaca bireyin çevresiyle ve kendisiyle çatışma halinde olduğu bir dönemdir.[/b]
29/4/2008, 06:50