Bilginin efendisi olmak için çalışmanın kölesi olmak şarttır.
İnsan bir kez genç olur. Gençliğin önemli bir bölümü de eğitim sürecinde geçer. Bu süreci çok iyi değerlendirmek de önemli bir fırsattır. Çünkü kişinin geleceği, aldığı eğitimle şekillenir. Eğitimden istenen sonucu almak, verimli bir çalışmayla mümkündür.
1.ÖĞRENMEK İÇİN DİNLEME
Başarılı bir öğrenmenin gerçekleşmesinde dinleme etkinliğinin bilinçli ve tekniğine uygun olarak yapılmasının büyük katkısı vardır.
Derse girmeden önce fiziksel ihtiyaçlarınızı gidererek derse fiziksel olarak hazır olmalısınız. Ayrıca psikolojik olarak da dinlemeye hazırlık yapmalı, öğreneceğiniz bilgileri nerede kullanacağınızı düşünerek motive olmalısınız.
Dinleme işi başladığında dikkatinizin konuda olması gerekir. Zihninizi konuya vermeniz, konsantrasyonla olur. Araştırmalar, öğrencinin dikkatini dinleme sırasında ancak belirli süreler için en üst düzeyde toplayabildiğini, bunun ötesinde dikkatin değişkenlik göstererek dinleme süresi ile orantılı olarak sürekli azalıp arttığını ortaya koymuştur. Bu nedenle ilginizi konuya yöneltmeniz gerekir. İlginiz öğretmende olursa, öğretmenin anlatım biçimini, kıyafetlerini, fiziksel özelliklerini düşünerek ilginizi konu dışına kaydırırsanız dinlemeyi gerçekleştiremezsiniz.
İyi bir dinleyici olmanın temel koşulu dersi aksatmamaktır. İyi bir dinleyici olmak için ön sıraları tercih etmelisiniz. Dersi dinlerken duyularınızı tam kullanmalısınız. Gözleriniz öğretmende, kulaklarınız anlatılanlarda, elleriniz anlatılanı yazmada, beyniniz dinlediklerinizi süzgeçten geçirerek yazma eylemini koordine etmede olursa öğrenmeyi etkili ve de verimli bir şekilde gerçekleştirmiş olursunuz.
İyi bir dinleyici olmanız, sadece öğretmenin sözlerini anlamanızı değil; onun yüz ve vücut hareketlerini, ses tonunu da değerlendirmenizi gerektirir. Böylece öğretmenin açıkladığı fikirleri onun cümle, ses tonu, vücut ve yüz hareketleriyle beraber değerlendirilecek; böylece öğrenmeyi daha etkili ve kalıcı şekilde gerçekleştirmiş olacaksınız.
Derste kafanızı hayallerle meşgul etmemeli, öğretmenin vurguladığı fikirleri, cümleleri, kavramları, terimleri, verdiği örnekleri birbiriyle ilişki kuracak şekilde uyanık olarak takip etmelisiniz.
Ders sırasında öğretmenin anlattıklarını dinlerken, neler söyleyebileceğini tahmin etmeye çalışın. Çünkü insanın düşünme hızı konuşma hızından yüksektir. Öğretmenin konuştuklarını çabuk algılarsınız. Bu konuşmalar sırasında beyinde bir boşluk kalır. Bu boşluk öğretmenin anlatacaklarını tahmin etmeyle doldurulmazsa konsantrasyonun bozulmasına, yani dikkatin dağılmasına neden olur. Böylece uyanık kalırsınız, derse karşı dikkatinizi sürdürürsünüz, dersten kopmazsınız, derse aktif katılım sağlamış olursunuz. Öğretmenin anlatacaklarını tahmin edebilmek için ön hazırlık yapın. Ön hazırlık için konuyu dersten önce okuyun. Temel kavramları belirleyin. Şekilleri gözden geçirin. Başlıkları sorulaştırın. Dinleme sırasında konuyu düşünün. Sorularınızı öğretmene sorun.
Derste anlatılanların ana fikrini bulmaya çalışın. Çünkü anlatılanların çoğu aslında ana fikrin daha iyi anlaşılmasını sağlayan açıklamalar ve örneklerdir. Bu nedenle öğretmenin vurguladığı, üzerinde durduğu, hakkında örnek verdiği, önemli dediği noktaları dikkatle dinleyip not alın.
Öğretmenin önemine işaret ettiği yerlere dikkat edin. Öğretmen ses tonuyla, vurgularıyla, tekrarlarıyla önemli olan yerleri işaret eder. Bu işaretleri algılamaya çalışın. Öğretmen tarafından söylenen çoğunlukla, sonuç olarak, bu nedenle, özetle, kısacası... gibi sözlerden sonra konuyla ilgili önemli fikirlerin açıklanacağını hatırdan çıkarmayın. Öğretmen tarafından söylenen önemli, başlıca, aslında, önemli olan, can alıcı, altı çizilmesi gereken... gibi sözler konunun önemli noktaları için size bir işarettir. Eğer öğretmen ana fikri destekleyen yardımcı fikirlerle ile ilgili bir açıklama yapacak olursa bu açıklamadan önce örneğin, bunun tersine, benzer şekilde, buna ek olarak... gibi sözler söyleyecektir. Siz bu sözlerin bir işaret olduğunu düşünerek bu sözlerden sonra açıklanacak fikirleri dinleyip not alın. Kısacası öğretmenin anlattıklarından önemli olan kısımları tespit edip not etmeye çalışın.
Derse katılmak aktif bir dinleyici olmayı gerektirir. Oturduğunuz yer öğretmenin konuşmalarını ve hareketlerini iyi takip edebileceğiniz bir yer olmalı. Çünkü konuşma yüz ve vücut hareketleriyle bir bütün oluşturur. Öğretmenin anlattığı dersi anlayıp anlamadığınızı gerek davranışlarınızla gerekse sorduğunuz sorularla belli edin. Konuyla ilgili olmanız öğretmeni memnun edeceği gibi, sizin de anlamanızı kolaylaştıracaktır. Ders esnasında öğretmenle diyalog hâlinde olun, derse katılın. Öğretmenin sorduğu sorulara cevap verin. Öğretmenden en iyi şekilde yararlanmak öğrencinin elindedir, bunu unutmayın.
Gerek dersten önce, gerekse ders esnasında aklınıza gelen soruları öğretmene sorun. Öğretmenin sorunuza verdiği cevabı anlamadıysanız yeni sorular sorarak anlatılanı anlamaya çalışın. Hatta başkalarının sorduğu soruları da dikkatle dinleyin. Çünkü bazen sizin aklınıza gelmeyenler başkalarının aklına gelebilir.
Anlatılan konuya ilgi göstermemek, konuyu önemsememek, öğretmene karşı olumsuz tutum takınmak, dinliyormuş gibi görünerek dinlememek, anlatılanları not almamak, anlatılanları olduğu gibi not almaya çalışmak, dinlemeye konsantre olamamak, dinleme esnasında akla takılanları sormamak ve psikolojik ya da fizyolojik olarak dinlemeye hazır olmamak etili dinlemenin önündeki engellerdir etkili dinlemenin gerçekleşmesi için bu engellerin aşılması gerekir.
2.ÖĞRENMEK İÇİN OKUMA
Okuma, geçmiş deneyimlerle oluşturulmuş anlamların hatırlanması ve okuyucunun edinmiş olduğu kavramaları kullanarak yeni anlamlar kurmasıdır. Okumanın gerçekleşmesi okunanların anlamlandırılmasına bağlıdır.
Verimli bir okuma yapabilmeniz için bilmeniz ve uygulamanız gereken bazı kurallar vardır.
Öncelikle okuyacağınız dokümanı belirlenmelisiniz. Sonra okuma ortamını hazırlanmalısınız. Bunun için bir masa ve sandalye olmalıdır. Sandalyede oturup, masada okumalısınız. Kesinlikle yatarak okumayı tercih etmemelisiniz. Işık yeterli olmalıdır. Okuma sırasında not almak için kullanacağınız kâğıt ve kalemi önceden hazırlamalısınız.
Okumaya başlamadan önce nefes egzersizi yapmanız okumanın verimli olmasını sağlayacaktır. Egzersiz için, burnunuzdan yavaş yavaş nefes alıp biraz bekleyip ağzınızdan yavaş yavaş vermeniz yeterli olacaktır.
Okuma eylemine başladığınızda, Şu sürede, şuradan şuraya kadar okuyacağım. şeklinde bir hedef belirlemelisiniz.
Okumayı niçin gerçekleştirdiğinizi, öğrendiklerinizi nerede kullanacağınızı düşünmelisiniz. Çünkü kullanmak için yapılan okuma hem verimli hem kalıcı olur.
Anlayarak okuma her şeyden önce istekli ve ilgili olmayı gerektirir. Bunun için önce okuyacağınız bilgilere ihtiyacınız olduğunu düşünerek motivasyonunuzu; sonra da konuya dikkatinizi vererek konsantrasyonunuzu sağlamalısınız. Okumada amaç, okunanı anlamaktır. Bu nedenle okuma esnasında başka iş yapmamalı; sadece okuma işiyle uğraşmalısınız. Yani dikkatinizi okuma işine yoğunlaştırmalısınız.
Dudaklarınızı kıpırdatmadan okumalısınız. İçinizden de tekrarlama yapmamalısınız. Çünkü bu işlemler okuma hızını yavaşlatır, konsantrasyonu bozabilir. Yapılan araştırmalar, bir sözcüğün sesle hecelenmesinin, gözle anlaşılmasından dört kez daha fazla zaman aldığını ortaya koymuştur. Okuma sırasında sözcükleri gözlerinizle izlemelisiniz. Parmak ya da kalem kullanarak izleme yapmamalısınız. Gözlerinizi, sayfanın tam ortasına odaklamalı; okuma sırasında baş ve gözlerinizi sağa sola çevirmemelisiniz. Geriye dönerek yinelemeli okuma yapmak, konsantrasyonu bozabilir. Bu nedenle okumada geriye dönmemeye çalışmalısınız.
Ana fikir ve yardımcı fikirleri belirlemeye çalışmalısınız. Ana fikri belirlemek için dikkatinizi, okuduğunuz metin üzerine yoğunlaştırmalı ve okumayı öğrenmek amacıyla yapmalısınız. Okuduğunuz metinde anlamını bilmediğiniz kelimeler varsa, sözlüğe bakıp bu kelimelerin anlamını öğrenmelisiniz. Eğer anlamı bilinmeyen kelime çoksa, sürekli sözlüğe bakmak konsantrasyonunuzu bozabilir; okumanızı yavaşlatabilir, aksatabilir. Bu durumda kontekst denilen, cümleden anlam çıkarma metodu uygulanabilir. Bu metot, anlamı bilinmeyen kelimenin cümledeki kullanılışına bakılarak cümlenin gelişinden anlamının çıkarılmasıdır.
Anlamadığınız yerleri, öğretmenlerinize sormak üzere not etmelisiniz. Uyarılara, tanımlara dikkat etmelisiniz. Konunun özü olan anahtar kelimeleri belirlemeye çalışmalısınız. Yerleri, kişileri, tarihleri not etmelisiniz.
Not alma ve sözlerin altının çizilmesi eğer okumanın daha verimli olması, önemli yerlerin görülmesinin sağlanması amacı ile yapılırsa faydalı olur. Öbür türlü, rastgele not alma ve satırların altını çizerek okuma konsantrasyonu bozabilir.
Okumanızı bitirince genel bir tekrar yaptıktan sonra öğrendiğiniz bilgilerle okuduğunuz metindeki bilgileri karşılaştırmalı, varsa eksiklikleri gidermelisiniz.
29/4/2008, 01:06
